Kiến trúc Việt Nam đồng hành cùng sự phát triển của đất nước – Hướng tới tương lai
Ngày đăng: 27/04/2023 09:35
- Lượt xem: 401
- Thích
Ngày đăng: 27/04/2023 09:35
Tháng 4/1948, với tầm nhìn chiến lược, sáng suốt, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trương thành lập Đoàn KTS Việt Nam (tiền thân của Hội KTS Việt Nam ngày nay). Với chặng đường 75 năm xây dựng và phát triển, Hội KTS Việt Nam và nền Kiến trúc cách mạng đã góp phần quan trọng vào thành công của quá trình đô thị hóa và sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, từng bước hoàn thành tâm nguyện của Bác Hồ xây dựng đất nước ta ngày một “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” trong thời kỳ phát triển mới.
Từ những công trình ban đầu chỉ đáp ứng yêu cầu về chỗ ở như Khu tập thể Nguyễn Công Trứ, Khu tập thể Kim Liên, Trung Tự, Giảng Võ… đến nay chúng ta đã có những tòa chung cư cao cấp Pacific Palace Lý Thường Kiệt, Vinhomes Metropolis, các tòa nhà cao tầng trong Khu đô thị Time City, Royal City,… Từ những trụ sở cơ quan chỉ đáp ứng yêu cầu về công năng sử dụng như Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Thủy lợi… chúng ta đã có nhiều công trình để lại dấu ấn như Trung tâm Hội nghị Quốc gia, Tòa nhà Quốc hội, Trụ sở Bộ Tài Chính… Chất lượng nghệ thuật kiến trúc của các công trình ngày càng được nâng cao, tiếp cận các xu hướng và phong cách kiến trúc đương đại và từng bước hội nhập vững vàng cùng kiến trúc thế giới. Kiến trúc khu vực vùng nông thôn đã tiệm cận với kiến trúc hiện đại, kiến trúc xanh,
kiến trúc sinh thái, gắn với phát triển sản xuất nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa và kiến trúc xóm làng truyền thống của người Việt. Có thể nói, kiến trúc Việt Nam đang ngày càng có sức ảnh hưởng mạnh mẽ và đi đầu trong việc kết hợp giữa văn hóa và kiến trúc bền vững. Trên thực tế, Việt Nam cũng tạo ra được một số công trình vượt tầm khu vực, được cả thế giới biết đến như Tòa nhà Kengnam Landmark Tower (Hà Nội), Cầu Vàng (Đà Nẵng), Tòa nhà Bitexco, Landmark 81 (TP.HCM)…
Bên cạnh đó, phải kể đến sự nỗ lực của nhà nước trong việc hoàn thiện cơ chế, chính sách về lĩnh vực kiến trúc, hướng tới xây dựng và phát triển nền kiến trúc Việt Nam tiên tiến và đậm đà bản sắc.
Luật Kiến trúc được Quốc hội khóa XIV thông qua tại kỳ họp thứ 7 ngày 13/6/2019, được Chủ tịch nước ký Lệnh công bố số 04/2019/L-CTN ngày 27/6/2019 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2020. Đây là hành lang pháp lý để điều chỉnh quá trình phát triển, các hoạt động kiến trúc, xây dựng nền kiến trúc Việt Nam và đội ngũ KTS, đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới đất nước.
Tòa nhà Landmark 81 – Top 10 đỉnh cao thế giới. (Ảnh: Internet)
Tháng 7/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1246/QĐ-TTg Phê duyệt Định hướng phát triển kiến trúc Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, nhằm tiếp tục xây dựng phát triển kiến trúc Việt Nam hiện đại, bền Kiến trúc thân thiện với môi trường (Nguồn Internet) vững, giàu bản sắc, đáp ứng kịp thời yêu cầu phát triển văn hóa trở thành nền tảng tinh thần trong công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, gắn với bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Định hướng phát triển kiến trúc Việt Nam một lần nữa đặt ra cho những người làm nghề phải gìn giữ được bản sắc, hài hòa với điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, trình độ khoa học, kỹ thuật. Công trình kiến trúc phải đẹp, đảm bảo tính thống nhất, kết hợp hài hoà giữa quá khứ với hiện tại, thích ứng với thiên tai, dịch bệnh và biến đổi khí hậu.
Thông điệp của Ngày Kiến trúc Thế giới 2022 của Liên hiệp Hội KTS thế giới (UIA) cũng đã công bố chủ đề: “Kiến trúc vì sự khỏe mạnh – hạnh phúc” (Architecture for wellbeing), với cam kết sử dụng thiết kế để thúc đẩy sức khỏe trong các tòa nhà và thành phố. Ở Việt Nam, năm 2016, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, coi các ngành công nghiệp văn hóa (trong đó có kiến trúc) là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam tầm nhìn đến năm 2030 đã định hướng phát triển lĩnh vực kiến trúc trở thành ngành kinh tế dịch vụ quan trọng, đóng góp tích cực, hiệu quả vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc ngày 24/11/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước; phát triển văn hóa đồng bộ, hài hòa với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội là một định hướng căn bản…”. Trong đó, nội hàm của văn hóa đã bao gồm cả lĩnh vực kiến trúc, bởi kiến trúc là một nghệ thuật, và là khoa học về tạo dựng những không gian thích hợp cho hoạt động sống của con người, là một dạng tổ hợp đặc biệt của văn hóa.
Hơn 36 năm đổi mới, chúng ta có quyền tự hào về những thành tựu của nền kiến trúc nước nhà, đóng góp to lớn vào sự nghiệp kiến quốc. Những điểm sáng như: Khu đô thị Ecopark, Vinhome Ocean Park (Hà Nội), Phú Mỹ Hưng, Landmark 81 (TP.HCM)…, cùng một số khu nghỉ dưỡng, các khu resort ven biển tại Đà Nẵng, Nha Trang, Bình Thuận, Phú Quốc (Kiên Giang)… là minh chứng sống động, tạo dấu ấn, làm giàu thêm cho nền kiến trúc Việt Nam vừa hiện đại vừa đậm đà bản sắc dân tộc.
Những năm gần đây, giao lưu quốc tế được mở rộng, các KTS Việt Nam đã có nhiều cơ hội đưa những tác phẩm kiến trúc ra ngoài thế giới,
bước đầu đã giành được nhiều giải thưởng có giá trị. Thành công của các KTS Việt Nam đã dần khẳng định vị thế của nền kiến trúc Việt Nam. Các tác phẩm kiến trúc đạt giải đều là những công trình có ý tưởng phù hợp với các xu hướng của thời đại như kiến trúc xanh, kiến trúc vì hạnh phúc, kiến trúc vì cộng đồng, kiến trúc hướng tới phát triển bền vững …
Bảo tàng Đắk Lắk - Công trình đạt giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2012. (Ảnh: Internet)
Là quốc gia có tốc độ đô thị hóa cao, năm 2022, tỷ lệ đô thị hóa ở Việt Nam đạt 41,7% với 888 đô thị các loại, phân bố khá đồng đều trên phạm vi cả nước. Mặc dù tình hình kinh tế – xã hội còn nhiều khó khăn do ảnh hưởng của dịch Covid-19, biến động kinh tế thế giới, nhưng khu vực đô thị hàng năm vẫn đóng góp khoảng 70% tổng sản phẩm trong nước (GDP). Đô thị cũng đã khẳng định vai trò là động lực phát triển kinh tế, là hạt nhân thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động ở mỗi địa phương, mỗi vùng và cả nước. Sự hình thành các khu đô thị mang thương hiệu đô thị sinh thái, đô thị xanh; đô thị thông minh; đô thị đáng sống …cùng với các công trình kiến trúc, các loại hình BĐS kết hợp giữa truyền thống và hiện đại với sự tham gia của đội ngũ KTS đã góp phần làm gia tăng kinh tế khu vực đô thị ở mức cao.
Như vậy có thể nói, cùng với sự phát triển của đất nước, kiến trúc Việt Nam đã có những bước phát triển đột phá, không chỉ về quy mô mà cả về chất lượng. Mạng lưới đô thị quốc gia đã làm nền tảng và động lực cho phát triển kinh tế – xã hội. Kiến trúc không chỉ tạo cơ sở vật chất, góp phần cải thiện diện mạo của đất nước, điều kiện sống của nhân dân ở thành thị và nông thôn, mà quan trọng hơn là góp phần xây dựng, đổi mới nếp sống, lối sống và môi trường sống của nhân dân.
Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu đang chi phối mạnh mẽ sự phát triển của thế giới và làm thay đổi sâu sắc quan điểm phát triển kiến trúc. Thế giới đang nỗ lực như Tuyên ngôn của Đại hội KTS quốc tế UIA lần thứ 26 – Seoul 2017 “Hướng tới xây dựng môi trường sống có chất lượng, an toàn và thông minh hơn” nhờ vào tiến bộ của công nghệ, trong đó ưu tiên phát triển kiến trúc xanh, kiến trúc thân thiện và bền vững với môi trường. Trước đại dịch bệnh COVID- 19, Liên hiệp Hội KTS thế giới cũng đã gửi thông điệp đến các nước thành viên với mong muốn các KTS mang lại tầm nhìn toàn cầu, hướng tới một thế giới thông qua các thiết kế tốt hơn, giúp thế giới chống lại đại dịch đang bao trùm và giúp các cộng đồng phục hồi và tái thiết, áp dụng những kinh nghiệm, tránh các thảm họa về sức khỏe và môi trường trong tương lai.
Với chức năng của ngành kỹ thuật xây dựng cơ sở vật chất cho hoạt động của con người, kiến trúc đang đứng trước đòi hỏi phải nhanh chóng thay đổi phương pháp tiếp cận, nội dung, mục tiêu và yêu cầu thiết kế để phù hợp hơn với các thành tựu của công nghệ thông tin, tự động hóa thiết kế, trí tuệ nhân tạo, internet kết nối vạn vật. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ mô phỏng, trí tuệ nhân tạo,… đã trở thành một phần không thể thiếu trong thiết kế, quy hoạch, thi công các công trình xây dựng, đồng thời cũng đặt ra cho các KTS phải có những ý tưởng đột phá, giải pháp kiến trúc hiện đại, thông minh, để có được những công trình hoàn hảo về chất lượng, hoàn mỹ về thiết kế, thích ứng với biến đổi khí hậu và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của con người. Kiến trúc cần phải học cách cân bằng giữa hiện tại và tương lai để hạn chế sự kiệt tài nguyên và gia tăng lượng khí thải khi thiết kế và xây dựng công trình.
Phát triển đô thị hiện đại ngày nay không chỉ là bằng cách xây dựng những toà nhà chọc trời vì lợi ích kinh tế mà phải tạo một môi trường đô thị bền vững, có bản sắc riêng, mang đến chất lượng sống tốt hơn cho con người. Tổ chức không gian kiến trúc đô thị phải đảm bảo cân bằng giữa khai thác kinh tế và bảo vệ môi trường sinh thái vì sự phát triển bền vững. Kiến trúc phải thể hiện được diện mạo đô thị, tạo nên những công trình, những khu phố, những trục đường mang tính biểu tượng, điểm nhấn phù hợp với tổ chức và quản lý không gian đô thị.
Yêu cầu phát triển và hội nhập của đất nước cũng đặt ra cho kiến trúc Việt Nam những yêu cầu mới, như: Giữ gìn bản sắc văn hoá, kế thừa, phát huy những giá trị kiến trúc truyền thống; làm rõ và khẳng định những đặc trưng của kiến trúc Việt Nam; hấp thụ và tiếp thu tinh hoa kiến trúc thế giới để bảo đảm sự thống nhất trong đa dạng của sáng tác kiến trúc; đáp ứng các yêu cầu về tiết kiệm năng lượng, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ và hoà nhập môi trường sinh thái trong xây dựng, tìm ra những kiến trúc phù hợp cho khu vực nông thôn, đáp ứng
sự phát triển kinh tế – xã hội của từng địa phương, mang lại lợi ích to lớn, lâu dài cho đất nước, cho thế hệ mai sau.
Để làm được điều này, phải chú trọng công tác nghiên cứu lý luận và phê bình kiến trúc, gắn lý luận với thực tiễn, ứng dụng các công nghệ mới, đẩy mạnh hội nhập quốc tế và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực kiến trúc; tổ chức các hoạt động giao lưu, mở rộng, phát huy các mối quan hệ hợp tác, liên kết nhằm tăng cường xúc tiến, quảng bá, giới thiệu về kiến trúc Việt Nam; thu hút đầu tư, xây dựng và nâng cao vị thế công nghiệp văn hóa Việt Nam trong lĩnh vực kiến trúc trên trường quốc tế.
Chủ đề “Kiến trúc, xây dựng, khí hậu – Trách nhiệm và giải pháp” của Liên hiệp Hội KTS Thế giới (UIA) lựa chọn nhân Ngày kiến trúc thế giới năm 2015 vẫn còn nguyên giá trị và cần được phát huy trong bối cảnh mới để kiến trúc thực sự là một ngành công nghiệp văn hóa, đóng góp vào sự phát triển đất nước.
KTS. Trần Ngọc Chính
Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam
(Bài viết được lấy từ Kỷ yếu Hội thảo kỷ niệm 75 năm Hội kiến trúc sư Việt Nam: Vai trò Kiến trúc với phát triển bền vững văn hoá – kinh tế – xã hội)
Hôm nay: 0
Hôm qua: 0
Trong tuần: 0
Tất cả: 0