Chiến thắng Buôn Ma Thuột tạo thời cơ chiến lược giành thắng lợi trong cuộc Tổng tiến công nổi dậy Xuân 1975

47 năm đã qua, chiến dịch Hồ Chí Minh thắng lợi giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất nước nhà đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Trong những ngày này, nhân dân ta như sống lại thời khắc hào hùng của cả dân tộc. Để có được giây phút quý báu như nhận định của Đại tướng Võ Nguyên Giáp “một ngày bằng hai mươi năm” và bức điện khẩn ngày 7.4.1975 cho các đoàn quân tốc chiến, tốc thắng “Thần tốc, thần tốc hơn nữa. Táo bạo, táo bạo hơn nữa. Tranh thủ từng phút, từng giờ, xốc tới miền Nam. Quyết chiến và quyết thắng…” chiến thắng Buôn Ma Thuột đã tạo thời cơ chiến lược giành thắng lợi trong cuộc Tổng tiến công nổi dậy Xuân 1975.

Cuối năm 1974 đầu năm 1975, trong tình hình so sánh lực lượng ở miền Nam thay đổi mau lẹ có lợi cho cách mạng, Hội nghị Bộ Chính trị (10.1974) và Hội nghị Bộ Chính trị mở rộng (12.1974 đến 08.01.1975) đã bàn kế hoạch giải phóng hoàn toàn miền Nam. Hội nghị Bộ Chính trị mở rộng đang tiến hành thì nhận được tin quân dân ta giải phóng đường 14 và toàn tỉnh Phước Long (06.01.1975). Chiến thắng Phước Long giúp Bộ Chính trị củng cố thêm quyết tâm chiến lược, bổ sung và hoàn chỉnh kế hoạch 2 năm (1975 - 1976) hoàn thành giải phóng miền Nam. Cụ thể là năm 1975 tranh thủ thời cơ, bất ngờ tiến công trên quy mô lớn, rộng khắp, tạo điều kiện đến năm 1976 tiến hành tổng công kích, tổng khởi nghĩa giải phóng hoàn toàn miền Nam. Bộ Chính trị cũng nhấn mạnh “cả năm 1975 là thời cơ” và chỉ rõ “Nếu thời cơ đến vào đầu hoặc cuối năm 1975 thì lập tức giải phóng miền Nam trong năm 1975”.

Xe tăng 980 của Trung đoàn Tăng - Thiết giáp 273, Mặt trận Tây Nguyên húc đổ cổng sắt Bộ Tư lệnh Sư đoàn 23, trong trận giải phóng Buôn Ma Thuột, ngày 11/3/1975. Ảnh tư liệu

Như vậy, cho đến thời điểm chiến thắng Phước Long (01.1975) thì chiến thắng này cũng chỉ giúp Bộ Chính trị quyết tâm chiến lược, bổ sung và hoàn chỉnh kế hoạch 2 năm giải phóng miền Nam.

Để thực hiện kế hoạch đó, ngày 09.01.1975, Thường trực Quân ủy Trung ương họp, bàn nhiệm vụ quân sự trong mùa Xuân 1975, thực hiện bước một của kế hoạch tác chiến chiến lược. Quân ủy Trung ương xác định trong mùa khô 1974 - 1975, hướng tiến công chủ yếu của bộ đội chủ lực là nam Tây Nguyên. Các lực lượng vũ trang ở đây có nhiệm vụ:

     1. Tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch.

2. Giải phóng các tỉnh Đắk Lắk, Phú Bổn, Quảng Đức. Mục tiêu then chốt là thị xã Buôn Ma Thuột. Nếu có thời cơ sẽ phát triển giải phóng Pleiku, Kon Tum hoặc tiến xuống Phú Yên, Khánh Hòa.

3. Hỗ trợ quần chúng nổi dậy mở rộng vùng giải phóng, phát triển lực lượng vũ trang tại chỗ, phối hợp với các chiến trường toàn Miền.

Với 3 nhiệm vụ trên, mục đích của chiến trường Tây Nguyên là tiêu hao, tiêu diệt sinh lực địch, mở rộng vùng giải phóng, tạo thế và lực cho kế hoạch giải phóng miền Nam trong hai năm 1975 - 1976. Nhưng thắng lợi của trận đánh Buôn Ma Thuột và những sai lầm của Nguyễn Văn Thiệu đã tạo điều kiện cho ta giải phóng toàn bộ Tây Nguyên, đồng thời chuyển cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước sang giai đoạn cuối: Từ tiến công chiến lược ở Tây Nguyên phát triển thành Tổng tiến công chiến lược trên toàn miền Nam. Ngày 18.3.1975, khi chiến dịch Tây Nguyên đang tiếp diễn, Bộ Chính trị Trung ương Đảng họp, bổ sung quyết tâm chiến lược: giải phóng miền Nam ngay trong năm 1975. Bộ Chính trị nhận định: “Thắng lợi to lớn có ý nghĩa chiến lược của ta đánh dấu một bước rất mới trong cục diện chung, một bước suy sụp mới của Mỹ - ngụy. Địch đang thực hiện co cụm chiến lược, có thể co cụm ở Đà Nẵng và Cam Ranh…”. Nhiệm vụ trước mắt là nhanh chóng tiêu diệt Quân đoàn 1 địch, không cho chúng rút về Sài Gòn, giải phóng Huế, Đà Nẵng và các tỉnh Trung bộ.

Ngày 25.3.1975, một ngày sau khi giải phóng hoàn toàn Tây Nguyên, Bộ Chính trị Trung ương Đảng họp, hạ quyết tâm giải phóng Sài Gòn và toàn miền Nam trước mùa mưa (tháng 5.1975). Trước mắt, tập trung lực lượng Quân đoàn 2 và Quân Khu 5 tiêu diệt Sư đoàn thủy quân lục chiến và lực lượng còn lại của Quân khu 1 ngụy, giải phóng thành phố Đà Nẵng. Phương châm chỉ đạo hành động là kịp thời nhất, nhanh chóng nhất, táo bạo nhất, bất ngờ nhất, chắc thắng.

Như vậy, ta có thể khẳng định trận Buôn Ma Thuột giành thắng lợi là trận đánh then chốt, đòn hiểm trúng huyệt, tạo đột biến cho cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước từ tiến công chiến lược sang tổng tiến công và nổi dậy Xuân năm 1975, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vào bước ngoặt quyết định giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà.

PHAN THỊ THÚY - Tạp chí Chư Yang Sin số 356 (tháng 4-2022)