Đôi điều tản mạn qua Cuộc thi văn xuôi “Thành phố Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk – Những chặng đường phát triển”

Đắk Lắk, Buôn Ma Thuột có nhiều điều khiến người ta nhớ khi chia tay. Nhưng có lẽ ám ảnh hơn cả vẫn luôn là những buôn làng với những nhà dài, bến nước, con đường đất đỏ chạy qua những cánh rừng, hay bạt ngàn cà phê lóa nắng, xôn xao gió thì thầm bao chuyện.

 Chuyện rằng, từ thời khởi dựng, người nơi đây sống không chỉ với hạt bắp, hạt lúa, củ khoai, củ mì còn sống với cả những huyền thoại, truyền thuyết, trường ca tự bao đời. Quá trình vận động theo thời gian đã khai mở vùng đất, làm nên vẻ đẹp thiên nhiên, nét đẹp con người với tính cách chân thành, hào hiệp nhưng cũng quyết liệt mạnh mẽ khi đối mặt kẻ thù, khó khăn thách thức. Những đặc điểm ưu việt đó đã thành nền tảng vững chắc cho một Đắk Lắk phát triển hôm nay. Sự phát triển đã được các cấp đảng, chính quyền địa phương, đồng bào, đồng chí đồng lòng dựa vào thế mạnh đất đai, khí hậu, truyền thống lịch sử, văn hóa định ra hướng đi bền vững, với mục tiêu tất cả vì sự no ấm, hạnh phúc của người dân. Điều càng được khẳng định chắc chắn, hiểu biết càng thêm được mở mang khi chúng ta được đọc các tác phẩm tham gia cuộc thi với chủ đề “Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk trên đường hội nhập, phát triển”.

Nhà văn Cao Duy Sơn - Trưởng Ban giám khảo Cuộc thi.

Cuộc thi thu hút tham gia của nhiều cây bút địa phương, bạn viết các tỉnh thành trong cả nước. Mỗi tác phẩm gửi đến đều như gửi gắm tâm sự, bày tỏ tâm huyết, ý chí nghị lực con người từ khởi đầu hình thành vùng đất; giai đoạn cách mạng kháng chiến, những đóng góp và hy sinh to lớn của đồng bào, đồng chí qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ oanh liệt. Cả những người hôm nay đang chung tay xây dựng một Đắk Lắk vươn lên mạnh mẽ trong thời kỳ mới...

Có thể nói đây là chủ đề mở cho các tác giả thỏa sức sáng tạo, phản ánh cho các thể loại truyện ngắn, bút ký, tản văn, tùy bút.

Tổ chức thành công cuộc thi là nỗ lực lớn của Hội VHNT tỉnh Đắk Lắk. Đã khích lệ tiềm năng sáng tạo trong mỗi hội viên. Vừa khơi nguồn cảm hứng cho các tác giả trẻ viết những tác phẩm mang hơi thở cuộc sống với lối tư duy, cảm nhận tươi mới của thế hệ. Hầu hết tác phẩm gửi tham gia đều chất lượng. Phản ánh mọi mặt đời sống, ngành nghề, sự kiện. Phát hiện, đặt ra nhiều vấn đề khiến người đọc suy ngẫm, đồng thời đã gián tiếp kéo bạn đọc tham gia vào “chuyện”; tự đưa ra cách giải quyết; hoặc đồng cảm, phản biện, hoặc phán xét, hay tìm một cái kết theo cách riêng. Đó chính là thành công của tác phẩm, sự chờ đợi, đón nhận của bạn đọc.

 Về chất lượng có thể nói có tới 60% số tác phẩm tới vòng chung khảo đều có thể giới thiệu trên các báo, Tạp chí. Mỗi tác phẩm đều mang tới cho bạn đọc một câu chuyện, sự kiện, sự việc dù lớn, dù nhỏ, thoáng qua, hay gợi ý đều đã để lại ấn tượng. Không thể thống kê hết các tác phẩm đã đọc, gợi các trạng thái cảm xúc khác nhau. Nhưng có thể nhận thấy, các tác phẩm viết ra đều xuất phát từ tình cảm yêu mến, tự hào của mỗi người với vùng quê Đắk Lắk - Buôn Ma Thuột. Cả phản ánh những số phận, cảnh đời va vấp, với những mất mát, đau buồn, hoặc sai lầm phải trả giá, hay mặc cảm tội lỗi, ân hận của nhân vật trong truyện, hay bút ký đều như chuyển tới bạn đọc thông điệp về chia sẻ, cảm thông với những phận người không may mắn, bất hạnh, bị vùi dập, khổ đau, lầm lạc, phạm tội lỗi… Cả sự phẫn nộ, oán giận, lo lắng cũng bỗng trỗi trong lòng người đọc. Sự lôi cuốn của tác phẩm với bạn đọc là thành công của người viết. Người viết đã kéo bạn đọc tham gia cùng diễn biến tác phẩm. Khiến người đọc thấy đó như trong đời thật. Liên tưởng, coi như bài học để tránh, đồng cảm hoặc đưa tay cứu đỡ ai đó hay kẻ bất hạnh nào đó; hoặc bù đắp cho thiếu hụt của chính mình khi được soi chiếu từ những câu chữ, chi tiết tác phẩm. Dù kẻ lớn hay nhỏ, cao sang hay thấp hèn đều có thể lấy đó như bước tạm dừng để suy ngẫm, liên tưởng, tự sửa mình.

Những điều nêu trên không hề xa lạ, đều có trong các phẩm tham gia cuộc thi này. Mỗi truyện ngắn được sáng tạo bởi nghệ thuật bố cục, dựng nhân vật, ngôn ngữ và chi tiết. Sự cấu thành tác phẩm bởi các yếu tố nhuần nhuyễn mang lại hiệu quả sáng tạo của người viết. Một số truyện đọc thấy viết như chơi, ngôn ngữ thanh thoát như sẵn có, được chuyển tiếp sang hành động, mâu thuẫn, xung đột khác một cách sinh động, uyển chuyển gây hiệu quả cuốn hút và thẩm mỹ. Cảm xúc người viết được truyển sang bạn đọc. Hiệu ứng được gọi, sự đồng cảm của của nhà văn với độc giả và ngược lại. Dù người viết không có ý tạo ra hiệu ứng đó. Dù cho đọc thấy giống y chuyện đời thật. Vậy mà không phải, được hư cấu hoàn toàn. Được sáng tạo bởi cảm xúc, vốn sống, hiểu biết chuyên chở trên các con chữ biến ảo kỳ diệu với một giọng thích hợp nhất cho truyện. Giọng sẽ dẫn chuyện đi tới dấu chấm cuối cùng. Khiến người đọc không rời khỏi được trang viết. Đó là kết quả của tài văn, có thể cả may mắn nữa với người viết. Khi có một tứ truyện hay, ám ảnh sẽ luôn có một giọng nói cất lên trong tâm tưởng, hối người viết phải viết thì không thể chậm. Đó chính là phút thăng hoa cảm xúc vọng đến từ vô thức. Có thể đó sẽ là cơ hội cho một truyện ngắn tâm đắc xuất hiện. Đây là lời các tài văn từng mở lòng, họ vẫn luôn cho rằng đó là điều mơ hồ không thể giải thích, người viết đây chỉ nhắc lại.

Bên cạnh một số tác phẩm chạm tới mong đợi của bạn đọc, không ít các phẩm vẫn còn sơ sài, chưa hoàn chỉnh. Đâu đó một số truyện, bài viết còn có bóng dáng của lý chí áp đặt. Khiến cho khiên cưỡng, thành ra tác phẩm có tứ mà thô cứng rời rạc, có chữ mà thiếu vắng cảm xúc. Đã hình dáng một truyện tiềm năng, nhưng hình như chưa đủ độ chín. Tuy nhiên không thể cầu toàn, viết được thế đã là quý lắm. Biết đâu, vẫn trên nền đó nếu có thể viết lại sẽ khác, sẽ hay hơn. Hy vọng không từ bỏ.

Trên hết, cuộc thi đã làm được việc lớn. Một cuộc ra quân mạnh mẽ của các văn nghệ sỹ với khát vọng được đóng góp một phần công sức vào sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Đắk Lắk và thành phố Buôn Ma Thuột hôm nay. Cuộc ra quân không chỉ mục đích kiểm đếm thành tựu Kinh tế, Văn hóa xã hội, An ninh Quốc phòng của vùng đất tiềm năng, còn là một cuộc biểu dương lực lượng trên mặt trận văn hóa tư tưởng, thông qua tác phẩm văn học phản ánh mọi mặt đời sống kinh tế xã hội tỉnh. Từ lịch sử hình thành nên vùng đất con người, đến những bài viết về ký ức chiến tranh gian khổ, hào hùng; sự đóng góp to lớn của đồng bào các dân tộc, hy sinh anh dũng của những chiến sỹ cách mạng qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Cho đến thành tựu phát triển Kinh tế xã hội ngày nay là kết quả của của đoàn kết, ổn định theo định hướng của Đảng, sự chỉ đạo trực tiếp, hiệu quả, luôn gắn bó với cơ sở của các cấp lãnh đạo địa phương đã mang lại hiệu quả kinh tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân. Tất cả những vấn đề đó đều được các nhà văn khai thác và viết thành tác phẩm hiện thực và sinh động. Bên những vấn đề lớn, các tác phẩm cũng đề cập tới những câu chuyện bình dị, mà ấn tượng. Khơi dậy tình cảm yêu mến của những người con sinh ra nơi thành phố. Qua những bút ký, tản văn, tùy bút người đọc như được trở lại ký ức với món ăn “Bún đỏ” một đặc sản duy nhất có ở Buôn Mê Thuột. Những quán caffe bên hè thoảng thơm hương vị đặc trưng của thành phố cao nguyên; hay như cái “Ngã ba bùng binh” xưa, sau bao lần thay hình đổi tên nay gọi “Ngã Sáu” đã gắn với tuổi thơ bao thế hệ; những ngôi nhà cổ bên con đường cũ gợi nhớ bâng khuâng. Trên hết đã mang đến cho bạn đọc những hoài niệm, suy tưởng quá vãng mà thấy yêu hơn một Buôn Ma Thuột thơ mộng; Thấy như gắn bó hơn, và ước trở về thăm lại như mong trở về với cố nhân dù chỉ khách phương xa lần đầu đến rồi chia xa.

Bao nhiêu tác phẩm gửi đến là bấy nhiêu nỗi niềm yêu thương, buồn vui, cả những hy vọng về một Đắk Lắk - Buôn Ma Thuột trong tương lai phồn vinh và tươi đẹp.

Xin chúc mừng cuộc thi. Chúc mừng các tác giả, tác phẩm đoạt giải. Chúc mừng tất cả các tác giả tham gia cuộc thi, dù chưa đạt giải nhưng đã mang đến cho cuộc thi tác phẩm ý nghĩa và giá trị. Mỗi tác phẩm các bạn gửi đến tựa những sắc màu riêng trên một bức tranh rực rỡ. Bức tranh hoàn chỉnh đó chính là kết quả cuộc thi này.  Kết quả có thể chưa làm ai đó hài lòng, nhưng chúng ta hãy cùng chấp nhận và chia vui. Bởi trên hết cuộc thi đã làm được một việc ý nghĩa, đó là cuộc ra quân của đội ngũ văn nghệ sỹ với công cuộc xây dựng và phát triển Đắk Lắk, Buôn Ma Thuột hôm nay. Hơn một trăm tác phẩm gửi đến đã cho bạn đọc một hình dung về Đắk Lắk, Buôn Ma Thuột với những biến động qua các thời kỳ; những thời khắc đầy gian nan thử thách. Để như nhắc chúng ta hãy yêu, tự hào và tin tưởng hơn về sự phát triển mạnh mẽ của Đắk Lắk, Buôn Ma Thuột trong tương lai.

Nhà văn Cao Duy Sơn

Phó Chủ tịch Hội VHNT các DTTS VN

Trưởng Ban Giám khảo