Phát huy vai trò người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk

Trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk hiện có 1.021 người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Họ là già làng, trưởng dòng họ, các vị chức sắc tôn giáo, nhân sĩ trí thức… được cộng đồng suy tôn. Người có uy tín luôn ảnh hưởng mạnh mẽ tới cộng đồng; là cầu nối giữa lòng dân và ý Đảng, luật tục và luật pháp, giữa chính quyền với bà con buôn làng, góp phần quan trọng giữ vững an ninh chính trị và xây dựng cuộc sống mới ấm no, hạnh phúc ở các buôn làng.

“Cầu nối” giữa lòng dân, ý Đảng

Về buôn Jăt B, xã vùng sâu Ea Hiu, huyện Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk hỏi thăm ông Y Bhem Knul thì ai cũng biết và kính trọng, bởi ông là một cán bộ hưu trí, người có uy tín của buôn và luôn hết lòng với bà con buôn làng. Buôn Jăt B thuộc diện đặc biệt khó khăn của xã vùng sâu Ea Hiu. Toàn buôn hiện có 118 hộ với trên 500 khẩu, chủ yếu là đồng bào Êđê sinh sống bao đời nay. Buôn có địa bàn rộng, dân cư sinh sống phân tán nhưng không kể ngày hay đêm, khi có người dân ở nhà là ông Y Bhem lặn lội đến tận nhà để thăm hỏi, tuyên truyền, vận động bà con tập trung lao động sản xuất, xóa đói giảm nghèo, chăm lo con cái học hành, không tham gia vay vốn “tín dụng đen”, thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước và quy định của địa phương, chung tay với cấp ủy chính quyền địa phương xây dựng cuộc sống mới ấm no, hạnh phúc, buôn làng bình yên, phát triển. Dẫn chúng tôi đi thăm con đường rộng rãi chạy dọc giữa buôn, ông Y Bhem chia sẻ: Trước đây đoạn đường này nhỏ, hai xe công nông gặp nhau không né tránh được, gây nhiều khó khăn trong việc vận chuyển nông sản của bà con trong buôn. Thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, Uỷ ban nhân dân xã Ea Hiu giao cho buôn tuyên truyền, vận động bà con hiến đất để mở rộng tuyến đường. Thời gian đầu, công tác tuyên truyền, vận động gặp nhiều khó khăn do bà con chưa hiểu chủ trương xây dựng nông thôn mới của Đảng, Nhà nước. Hơn nữa, do đời sống còn gặp nhiều khó khăn nên khi đề cập đến việc hiến tặng đất để mở đường thì nhiều người không ưng cái bụng. Là người có nhiều năm gắn bó với công tác Mặt trận của huyện Krông Pắk, trong những buổi họp buôn ông đều tuyên truyền, vận động, giải thích cho bà con hiểu. Bên cạnh đó, là đảng viên, người có uy tín trong buôn, gia đình ông đã tự nguyện hiến tặng gần 500m2 đất để xây dựng nhà văn hóa cộng đồng của buôn… Bằng lời nói và việc làm của ông, bà con trong buôn đã hiểu về chủ trương xây dựng nông thôn mới của Đảng, Nhà nước nên sẵn sàng hiến tặng đất, tháo dỡ hàng rào, chặt bỏ cây trồng để chính quyền địa phương mở rộng và bê tông hoá tuyến đường, tạo bộ mặt buôn làng khang trang, sạch đẹp.

Còn đối với ông Y Krú Ayun, người có uy tín ở buôn Drao, xã Cư Né, huyện Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk luôn được bà con xem như người nhà của mình. Ông Y Krú tâm sự: Khoảng 10 trước đây, một số bà con trong buôn bị các đối tượng xấu dụ dỗ, lừa gạt vượt biên trái phép làm cho buôn Drao trở thành địa bàn “nóng” về an ninh trật tự của tỉnh Đắk Lắk. Các ngành chức năng của tỉnh, huyện về tổ chức nhiều cuộc họp dân, phát động quần chúng, cuộc nào ông Y Krú cũng tham gia để giải thích cho bà con hiểu. Ngoài ra, ông còn tranh thủ những lúc bà con không đi nương, rẫy để đến tận nhà vận động, giải thích cho những gia đình có người thân vượt biên hiểu về sự lừa gạt, chống phá của các thế lực thù địch để họ động viên, kêu gọi người thân quay về với buôn làng. Nghe lời ông, nhiều người đã nhận ra sự lầm đường, lạc lối nên quay về buôn làng sinh sống, chăm chỉ làm ăn và không nghe theo lời dụ dỗ, xúi giục của kẻ xấu nữa. Những năm gần đây buôn Drao không còn người vượt biên trái phép. Cuộc sống buôn làng đang yên ấm thì dịch Covid-19 ập đến, buôn Drao trở thành tâm dịch ở tỉnh Đắk Lắk. Ông Y Krú lại tiên phong tham gia cùng lực lượng chức năng truy vết, vận động bà con khai báo y tế, tham gia test nhanh kháng nguyên... Ông cùng các thành viên trong đội xung kích của buôn đã không quản hiểm nguy để vận chuyển lương thực, hàng hóa, giúp bà con chăn nuôi gia súc, gia cầm trong thời gian buôn cách ly, phong tỏa. Những nỗ lực của cả hệ thống chính trị và bản thân ông đã giúp bà con buôn Drao đẩy lùi dịch bệnh, thích ứng với cuộc sống bệnh thường mới, đẩy mạnh phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc, buôn làng giàu đẹp.

Ông Y Bhem Knul, người có uy tín ở buôn Jăt B, xã vùng sâu Ea Hiu, huyện Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk.

Phó trưởng Ban Dân tộc tỉnh Đắk Lắk Hà Huy Quang cho biết, Đắk Lắk là tỉnh miền núi, có địa bàn rộng, dân số gần 1,9 triệu người, gồm 49 dân tộc cùng sinh sống, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm đến 35,7% dân số toàn tỉnh. Trong các buôn đồng bào dân tộc thiểu số hiện có 1.021 người có uy tín. Trong những năm qua, những người có uy tín, nhân sĩ, trí thức có vai trò, vị trí hết sức quan trọng, thực sự là “cầu nối” chuyển tải những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với đồng bào dân tộc thiểu số trong tỉnh. Đặc biệt, những người có uy tín luôn vận động đồng bào tích cực lao động sản xuất, thực hiện và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn vay, cây con giống của Nhà nước hỗ trợ, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm tăng năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa, ổn định và nâng cao đời sống. Bên cạnh đó, thực hiện các dự án, chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo và các chính sách khác, các già làng, người có uy tín đã tham gia hiến đất, tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân đóng góp ngày công lao động tham gia làm đường giao thông, tu sữa kênh mương, thủy lợi... Nhiều nơi, với sự giúp đỡ của các tổ chức đoàn thể, những người có uy tín đã xây dựng và đưa vào sử dụng các mô hình chăn nuôi gia súc, gia cầm, trồng sắn cao sản và các cây công nghiệp khác... cho chất lượng và hiệu quả kinh tế cao. Từ đó, nhiều gia đình mạnh dạn đầu tư và bước đầu ổn định đời sống, có nơi còn tham gia giải quyết việc làm cho nhiều lao động trong khu vực, giúp đồng bào dân tộc thiểu số phát triển sản xuất, xóa đói giảm nghèo và cải thiện đời sống của mình tốt hơn. Vai trò của người có uy tín trong vận động nhân dân các dân tộc phấn đấu vươn lên tự thoát nghèo đã góp phần quan trọng thực hiện tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Đặc biệt đã hình thành các Hợp tác xã, dịch vụ do người uy tín làm chủ, đông đảo thành viên là bà con đồng bào dân tộc thiểu số, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân vùng dân tộc thiểu số… Tiêu biểu là Hợp tác xã tiểu thủ công nghiệp dệt thổ cẩm Tơng Bông, xã Ea Kao, thành phố Buôn Ma Thuột do bà H’Yam BKrông, người uy tín buôn làm chủ, có 45 thành viên góp vốn, thu hút 100 lao động tham gia; mô hình Hợp tác xã Nông nghiệp và dịch vụ Bình Minh do 27 thành viên là bà con dân tộc Dao tham gia, tạo thu nhập bình quân cho mỗi hộ hằng năm từ 300- 400 triệu đồng... Bằng uy tín và trách nhiệm của mình, những người có uy tín đã không ngừng củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, chăm lo xây dựng phát triển kinh tế, xã hội buôn làng; xoá bỏ các hủ tục lạc hậu; các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp được bảo tồn, lưu giữ, phát huy; an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số luôn được bảo đảm…

Để phát huy vai trò của người có uy tín

Phó trưởng Ban Dân tộc tỉnh Đắk Lắk Hà Huy Quang cho rằng: Vai trò, vị trí của người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số là hết sức quan trọng, nhưng trong thời gian qua một số cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương các xã, thị trấn chưa thực sự quan tâm và phát huy vai trò của người có uy tín trên địa bàn; chưa tập trung chỉ đạo cho Mặt trận và các đoàn thể thường xuyên phối hợp với người có uy tín trong tuyên truyền, vận động; ít tạo điều kiện để các vị là người có uy tín được tham gia các hội nghị sơ kết, tổng kết ở cơ sở để nắm bắt tình hình thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương. Công tác rà soát thay thế, bổ sung, bình chọn người có uy tín ở cơ sở có lúc còn lúng túng, chất lượng chưa cao. Việc đánh giá, phát huy vai trò người có uy tín ở cơ sở thực sự chưa được chú trọng. Một số người có uy tín tuổi cao, sức khỏe hạn chế, đặc biệt có vị là người uy tín nhưng chưa thực sự thông thạo tiếng phổ thông; từ đó chưa dành nhiều thời gian nắm bắt tình hình cơ sở và khó khăn trong thông tin tuyên truyền. Mặt khác, có lúc, có nơi, có ít trường hợp người có uy tín chưa thực sự là tấm gương trong cộng đồng, nên tính thuyết phục trong nhân dân chưa cao. Đặc biệt, các chế độ, chính sách hỗ trợ, động viên chưa được quan tâm đúng mức so với công sức mà họ bỏ ra. Trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, lâu nay các chế độ, chính sách đối với người có uy tín ở các thôn, buôn đặc biệt khó khăn được hỗ trợ mua bảo hiểm y tế; mỗi năm Ban Dân tộc tỉnh tổ chức hội nghị phổ biến, cung cấp thông tin cho người có uy tín; được cấp miễn phí một số báo, tạp chí; được thăm hỏi, hỗ trợ, tặng quà nhân dịp Tết Nguyên đán, lúc ốm đau hay thân nhân qua đời... Trong khi đó, phần lớn các già làng, người có uy tín đều lớn tuổi, cuộc sống của họ và gia đình còn gặp nhiều khó khăn. Địa bàn các thôn, buôn ở Đắk Lắk rộng, dân cư sinh sống phân tán, giao thông đi lại khó khăn....

Vì vậy, để phát huy vai trò, trách nhiệm của những người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk hiện nay, các cấp, các ngành, các địa phương cần nhận thức một cách sâu sắc vị trí, vai trò của người uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số là hết sức quan trọng và cần thiết, là cầu nối chuyển tải chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật nhà nước đến với nhân dân và là nơi phản ánh những tâm tư, tình cảm, nguyện vọng chính đáng của nhân dân đến với Đảng và Nhà nước. Chú trọng xây dựng đội ngũ người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số phải là những người tiêu biểu trong đạo đức, lối sống, có trình độ nhận thức tốt, am hiểu phong tục tập quán của đồng bào nơi cư trú, có uy tín thực sự và gắn bó với nhân dân trong buôn, làng; đồng thời có độ tuổi phù hợp và đảm bảo sức khỏe để tham gia các hoạt động. Có cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa người có uy tín, với Mặt trận và các đoàn thể thôn, buôn trong quá trình hoạt động, tạo thuận lợi cho người uy tín phát huy tốt vai trò của mình. Thường xuyên tổ chức phổ biến, cập nhật kiến thức và thông tin hình kinh tế, xã hội, an ninh-quốc phòng và nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương để người uy tín nắm bắt và tuyền truyền vận động trong nhân dân. Chú trọng đến công tác quản lý, đánh giá kết quả thực hiện của người uy tín để có thể thay thế, bổ sung kịp thời đối với những người uy tín không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Các bộ, ngành Trung ương và tỉnh cần quan tâm bố trí kinh phí để bảo đảm chính sách cho người có uy tín theo quy định; triển khai các nội dung trong công tác bồi dưỡng kiến thức, thăm hỏi, động viên khen thưởng người có uy tín; đồng thời nghiên cứu chế độ chính sách phụ cấp hằng tháng để tạo động lực cho người uy tín nâng cao tinh thần, trách nhiệm với công tác của mình. Có chính sách phù hợp hỗ trợ người có uy tín có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn để người có uy tín yên tâm và phát huy vai trò, ảnh hưởng trong đồng bào dân tộc thiểu số. Sớm ban hành Quy chế quản lý, hoạt động của người có uy tín, từ đó xác định rõ cơ quan chủ quản trong việc theo dõi, đánh giá và quản lý hoạt động của người có uy tín bảo đảm chặt chẽ và đồng bộ, tạo động lực cho người có uy tín cống hiến trí tuệ và sức lực cho cộng đồng, buôn làng.

Nguyễn Công Lý

  Đăng Tạp chí Chư Yang Sin số 353+354 (tháng 1&2 năm 2022)