Nghệ sĩ Nhân dân Y Moan – Giọng ca đại ngàn còn mãi với thời gian

Nếu như ở Tây Nguyên các Già làng thường kể Khan qua những bản trường ca trong sử thi huyền thoại thì Nghệ sĩ nhân dân (NSND) Y Moan đã kể Khan bằng những bài ca cuộc đời. Đấy chính là giọng hát của khát vọng, một khát vọng bất diệt, không gục ngã mà đầy khát khao, vươn tới. Sau 35 năm cống hiến cho sự nghiệp ca hát, không màu mè hoa lá nhưng hoang dại và mãnh liệt như cơn gió trên Cao nguyên, NSND Y Moan đã khắc tên mình trong dòng chảy âm nhạc Việt Nam.

Còn nhớ cách đây vừa tròn 12 năm, tôi đã biết trước rồi một ngày nào đó không xa, NSND Y Moan Ê Nuôl sẽ phải từ biệt cõi trần vì căn bệnh ung thư quái ác. Nhưng cho đến chiều hôm 01.10.2010, khi nhận được tin anh trút hơi thở cuối cùng tại nhà riêng ở buôn Dhă Prông mà tôi vẫn không sao tránh khỏi sự bàng hoàng, thương tiếc vì sự ra đi quá nhanh của anh.

Còn nhớ trước đó vừa tròn 15 ngày (16.9.2010), Tôi và anh bạn quay phim đến thăm chúc mừng và đón anh lên TP. Buôn Ma Thuột để dự Lễ công bố trao tặng Danh hiệu cao quý Nghệ sĩ nhân dân. Sau khi quần áo chỉnh tề, Chị Ngẫu vợ anh và con trai Y Garia dìu anh ra phòng khách tiếp chuyện với chúng tôi. Mặc dù rất mệt nhưng khi đề cập đến vấn đề âm nhạc và văn hóa nghệ thuật, anh đã phấn chấn hẳn lên. Dường như quên hết bệnh tật trong cái chết cận kề anh say mê nói những điều tâm huyết của đời mình. Thỉnh thoảng anh lại ngẫu hứng cất lên những câu hát quen thuộc với một tinh thần lạc quan, tự tin yêu đời đến lạ lùng. “Ai yêu tự do, yêu rừng xanh thì lên núi nghe đàn Cha-pi...” ...“chỉ còn tiếng sáo Tiêu, thao thức đêm từng đêm dài, và chỉ còn tiếng ca chàng trai hát, hát trên đồi cao... “và Chuyện của Chàng Dam San đi tìm Nữ thần Mặt trời”... Dẫu đang trong cơn trọng bệnh với một cơ thể suy sụp nhưng giọng hát của Y Moan lúc ấy vẫn cao vút, rạo rực, rất tự nhiên, hoang dã như chính những gì vốn có của anh vậy.

NSND Y Moan biểu diễn tại Lễ hội văn hóa các dân tộc huyện Buôn Đôn. Ảnh: Bảo Hưng

Tại buổi Lễ công bố danh hiệu NSND, có rất nhiều hoa của đông đảo khán giả tới chúc mừng. Hôm ấy Y Moan không hát mà chỉ nói lời tâm huyết gửi đến tất cả khán giả hâm mộ. Một điều rất khác biệt so với những lần mà Y Moan xuất hiện trên sân khấu là không có tiếng reo hò, cổ vũ như mọi khi mà chỉ có những tràng vỗ tay kéo dài không ngớt. Rất nhiều giọt nước mắt của khán giả đã lặng lẽ rơi vì cảm động. Mọi người ai cũng có một tâm trạng vui buồn lẫn lộn. Họ mừng cho anh vì sự vinh quang của nghề nghiệp với danh hiệu cao quý nhưng lại xen lẫn chút buồn thương và tiếc nuối người nghệ sĩ tài năng đang ngày đêm phải chống chọi với bệnh tật hiểm nghèo. Suốt cuộc đời anh đã có hơn 35 năm cống hiến hết mình cho sự nghiệp ca hát, gắn bó với Đoàn ca múa dân tộc Đắk Lắk, hoang dã và đam mê đến tột cùng giống như một con tằm chăm chỉ nhả những sợi tơ óng mượt để làm đẹp cho đời.

Trước ngày mất của anh 03 tháng, tức là ngay sau khi nhận được tin anh bạo bệnh, Trung tâm Phát hành phim và Chiếu bóng tỉnh Đắk Lắk cũng đã gấp rút thực hiện cho anh 01 Album nhạc có tựa đề: Trở về buôn làng xưa với sự góp sức rất lớn của các anh Nguyễn Hữu Tuyên - nguyên Giám đốc Trung tâm và đạo diễn Nguyễn Quốc Bảo, Phạm Xuân Thắng cùng ê kíp. Album này là tập hợp 12 ca khúc rất nổi tiếng của nhiều nhạc sĩ viết về vùng đất và con người Tây Nguyên.

Cùng thời gian đó, nhóm làm phim chúng tôi ở Đài Phát thanh & Truyền hình Đắk Lắk cũng khẩn trương bắt tay vào sản xuất 01 bộ phim chân dung về cuộc đời và sự nghiệp của anh với tựa đề: NSND Y Moan - Giọng ca của đại ngàn. Và bộ phim này đã đoạt Huy chương Bạc tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc lần thứ 30 do Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức vào cuối năm 2010. Đây cũng là món quà quý giá lưu giữ làm tư liệu lâu dài cho tất cả những ai yêu mến cố NSND Y Moan và âm nhạc Tây Nguyên.

Tôi đã từng thực hiện nhiều chương trình phát thanh và truyền hình có ca sĩ Y Moan tham gia biểu diễn. Tôi cũng đã xem và nghe nhiều giọng ca của các ca sĩ nổi tiếng trong nước nhưng chưa thấy ai hát có giọng ca tự nhiên, rất lạ và đặc biệt truyền cảm như Y Moan, nhất là những bài hát viết về Tây Nguyên. Từng bài hát do anh thể hiện đã làm cho mọi người khắp nơi hiểu hơn những giá trị và truyền thống bản sắc văn hóa của vùng đất và con người Tây Nguyên. Có thể nói NSND Y Moan chính là sứ giả đem chất hùng ca của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên để hòa vào dòng chảy của nền âm nhạc nước nhà.

Nguyễn Quốc Hưng

Hội viên Hội VHNT Đắk Lắk

Tạp chí Chư Yang Sin số 362 (10-2022)