Page 107 - Tác phẩm văn học nghệ thuật, báo chí - Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ CHí Minh

106 Tác phẩm văn học nghệ thuật, báo chí - Học tập và làm theo…

miền Bắc lại làm dâu miền Trung trên cao nguyên, gái Êđê cưới
chồng người Bắc; gái Thanh - Nghệ lại lấy chồng người Quảng Nam,
Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên. Thành ra, từ trong mỗi gia đình

đã có sự giao thoa và tiếp biến của ngôn ngữ nói. Nhiều gia đình một
chốn ba quê, con cái đứa nói giọng mẹ, đứa lệch về giọng cha và
nhìn chung, chúng hòa trộn giọng nói của cha với giọng nói của mẹ.

Đến lúc, cha mẹ chúng cũng phải điều chỉnh giọng nói để hài hòa
với nhau trong gia đình; dần dần hình thành giọng nói nghe rất lạ.
Đám trẻ con ở Ban Mê rất đáng yêu. Ở trường Tiểu học, mỗi lớp chỉ

một cô giáo phụ trách, mà cô giáo là người tứ xứ: Có người Bắc,
người xứ Nghệ, xứ Huế, xứ Quảng và người dân tộc Tây Nguyên;

bởi thế đám trẻ ở lớp nào thì nói uốn éo theo giọng của cô giáo lớp
ấy, nghe rất buồn cười! Đến cấp II và cấp III, vì mỗi lớp đều được
học nhiều thầy cô giáo với nhiều giọng nói khác nhau, mà các thầy

cô giáo trong quá trình giao tiếp và yêu cầu giảng dạy, cũng chuẩn
hóa dần phát âm và chính tả; bởi vậy, học sinh ở Ban Mê nói riêng,

Đắk Lắk nói chung, dần dần hình thành một ngữ điệu và vốn từ
vựng chung khá chuẩn mực. Tôi tạm gọi đó là giọng nói của người
Ban Mê. Lớp ngôn ngữ này khắc phục được lỗi phát âm, chính tả của

phương ngữ các vùng trong cả nước. Nó không quá luyến láy như
phương ngữ Bắc Bộ, không trọ trẹ như giọng xứ Nghệ, không quá

mềm lòng như cách phát âm của người xứ Huế, không cứng giòn
rôm rốp như cách nói của người xứ Quảng. Lớp trẻ bây giờ không
phát âm sai giữa âm “tr” và “ch”, âm “n” và “l”, không phát âm và

ký âm sai dấu hỏi - dấu ngã, không phát âm “anh” thành “ân”,
“nhanh” thành “nhân” như người Quảng Bình, Quảng Trị, vv…

Nghe lớp trẻ ở Ban Mê nói, rất khó nhận ra chúng có quê gốc ở vùng
nào, mặc dù thế hệ bố mẹ chúng vẫn giữ giọng nói quê cha đất tổ.