Page 203 - Tác phẩm văn học nghệ thuật, báo chí - Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ CHí Minh
P. 203
202 Tác phẩm văn học nghệ thuật, báo chí - Học tập và làm theo…
Bắt đầu từ một con suối, như là một dẫn chứng về những
nhầm lẫn khi lớp hậu sinh chúng tôi lớn lên và gọi tên cho vùng
đất này. Cách gọi sai này suýt làm biến mất một phần lịch sử của
vùng đất. Chỉ là cái tên của một con suối nhỏ trong lòng thị xã Ban
Mê Thuột, nay “xin được gọi đúng tên người”. Vì bà Hồ Thị
Thơm, vợ ông Maury, là chị gái của bà Ba-Lô (mẹ của nhạc sĩ Phan
Ni Tấn), lại ở ngay trên đường Tôn Thất Thuyết, gần sát nhà tôi.
(Một người em gái khác của bà, là bà chủ của quán cà phê Bâng
Khuâng, giờ vẫn còn trên đường Phan Bội Châu).
Bà Hồ Thị Thơm là ai?
Giống như thác Nhà Đèn, suối bà Hoàng, suối Xanh… suối
Mu-ri cũng có chỗ sâu ngập đầu. Những đoạn uốn lượn quanh hồ
Piscine và đền ông Cảo trước khi chảy ra cầu Trắng, mùa mưa
nước dâng cao, chảy xiết, ngầu đục. Nhưng dù mưa hay nắng, con
suối này vẫn ít khi vắng mặt lũ trẻ chúng tôi. Khi tôi học tiểu học,
khu vực này chỉ toàn người Tàu. Con suối Maury ngang qua đây
đổi tên thành suối Tàu, những người Tàu-Nùng nấu rượu thơm
lừng cả con suối và trồng bắp cải cung cấp cho cả thị xã, mà sau
này tôi gặp lại trong thơ Lưu Quang Vũ “cái người Tàu kỳ lạ/ ngồi
dầm bắp cải giữa đêm khuya…”
Vì sao Maury?
Ban Mê Thuột thành “đại lý” (thuộc Phú Yên 1904, được vẽ
bản đồ 1905), nhưng đến năm 1923 tỉnh Daklak (người Pháp gọi là
Darlac) mới được thành lập. Viên Công sứ lúc đó là Sabatier.
Ngay sau khi nhậm chức, viên Công sứ này đã có ý đồ “làm vua
một cõi” nên cấm không cho người Kinh lên lập nghiệp, mặt khác
ngăn các nhà tư bản Pháp lên lập đồn điền. Cho đến năm 1930,
sau khi thuyên chuyển viên công sứ Sabatier đi nơi khác, các nhà
