Văn học Đắk Lắk 50 năm sau Ngày giải phóng "Từ tiếng vọng núi rừng đến hơi thở đại ngàn"

     50 năm đã trôi qua kể từ ngày Đắk Lắk hoàn toàn giải phóng (10/03/1975), một mốc son lịch sử không chỉ đánh dấu sự thay đổi về chính trị, xã hội mà còn tạo ra những biến chuyển sâu sắc trong đời sống văn hóa, văn học của vùng đất Tây Nguyên hùng vĩ này. Từ những trang viết mang đậm âm hưởng kháng chiến, văn học Đắk Lắk đã không ngừng lớn mạnh, phản ánh một cách chân thực và đa dạng bức tranh cuộc sống mới, đồng thời bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của các dân tộc anh em.

     Trong những năm đầu sau giải phóng, văn học Đắk Lắk chủ yếu tập trung tái hiện những năm tháng chiến đấu gian khổ nhưng hào hùng của quân và dân ta, ca ngợi tinh thần yêu nước, ý chí cách mạng và sự hy sinh cao cả vì độc lập tự do. Các tác phẩm giai đoạn này thường mang đậm tính sử thi, ngợi ca những con người cụ thể đã làm nên những chiến công hiển hách trên mảnh đất Buôn Ma Thuột lịch sử. Bên cạnh đó, văn học cũng bắt đầu khắc họa những đổi thay trong cuộc sống của người dân sau chiến tranh, những khó khăn ban đầu trong công cuộc xây dựng lại quê hương, đất nước.

     Bước sang giai đoạn đổi mới, văn học Đắk Lắk có sự chuyển mình rõ rệt về đề tài và bút pháp. Các nhà văn, nhà thơ không chỉ dừng lại ở việc tái hiện quá khứ mà còn hướng ngòi bút vào những vấn đề nóng bỏng của hiện tại: sự phát triển kinh tế - xã hội, những biến đổi trong đời sống văn hóa, những trăn trở về bản sắc dân tộc trong quá trình hội nhập. Văn học bắt đầu khai thác sâu hơn đời sống nội tâm của con người, những mối quan hệ gia đình, cộng đồng, những xung đột giữa cái cũ và cái mới.

Ảnh: Hoài An.

     Một trong những đặc điểm nổi bật của văn học Đắk Lắk sau 50 năm giải phóng là sự phát triển mạnh mẽ của văn học các dân tộc thiểu số. Tiếng nói của đồng bào các dân tộc ngày càng được chú trọng và thể hiện rõ nét trong các tác phẩm. Các nhà văn, nhà thơ đã mang đến cho văn học Đắk Lắk những góc nhìn độc đáo về văn hóa, phong tục, tập quán, về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên và cộng đồng. Những trường ca, sử thi, những câu chuyện truyền miệng được ghi chép và chuyển tải qua ngôn ngữ viết, góp phần bảo tồn và lan tỏa những giá trị văn hóa quý báu của vùng đất Tây Nguyên. Trong suốt chặng đường 50 năm qua, văn học Đắk Lắk đã sản sinh ra nhiều gương mặt tiêu biểu, có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển của văn học địa phương và cả nước. Có thể kể đến những nhà văn, nhà thơ đã gắn bó sâu sắc với mảnh đất này và có những tác phẩm gây được tiếng vang như: Nhà thơ Đặng Bá Tiến, quê gốc ở Hà Tĩnh, nhưng gắn bó sâu sắc với Đắk Lắk từ những năm 20 tuổi khi lên đây dạy học và làm báo. Hiện là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam và từng là Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Đắk Lắk. Thơ ông mang đậm phong vị Tây Nguyên. Nhiều nhà phê bình đánh giá ông là một trong những nhà thơ sinh thái tiêu biểu của Việt Nam hiện nay, với những vần thơ nặng trĩu "nỗi niềm rừng xanh". Thơ ông không chỉ khắc họa vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Nguyên mà còn thể hiện những suy tư về đời người, về sự thay đổi của vùng đất này theo thời gian hay Nhà thơ Phạm Doanh là một nhà thơ có giọng điệu đa dạng và độc đáo. Các tác phẩm của ông thể hiện sự quan sát tinh tế cuộc sống đương đại với nhiều góc nhìn mới lạ, đôi khi hài hước, châm biếm. Ông đã xuất bản nhiều tập thơ và truyện thơ, cho thấy sự phong phú trong phong cách sáng tác. Tiêu biểu có Nhà văn Niê Thanh Mai, là một nhà văn người Êđê, Niê Thanh Mai đã có những đóng góp quan trọng trong việc phản ánh đời sống, văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên qua những trang văn đầy cảm xúc và giàu tính nhân văn. Nhà thơ Bùi Minh Vũ: Với nhiều thể loại sáng tác khác nhau, Bùi Minh Vũ đã phản ánh đa dạng các khía cạnh của đời sống xã hội Đắk Lắk, từ những vấn đề lịch sử đến những câu chuyện đương đại. Ngoài ra, còn có Nhà thơ Đỗ Toàn Diện, ông có nhiều tác phẩm thơ dành cho thiếu nhi, một số bài thơ của ông đã được đưa vào sách giáo khoa cùng các nhà văn, nhà thơ trẻ. Bên cạnh những cây bút gạo cội, văn học Đắk Lắk cũng đang chứng kiến sự xuất hiện của nhiều tác giả trẻ đầy triển vọng, mang đến những luồng gió mới với những cách tiếp cận và thể hiện độc đáo. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng tự hào, văn học Đắk Lắk vẫn còn đối diện với không ít thách thức. Sự đầu tư cho văn học nghệ thuật còn hạn chế, đội ngũ sáng tác chưa thực sự hùng hậu, công tác quảng bá và giới thiệu tác phẩm đến độc giả còn gặp nhiều khó khăn.

     Trong bối cảnh mới, để văn học Đắk Lắk tiếp tục phát triển và có những đóng góp xứng đáng vào nền văn học Việt Nam, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Cần tăng cường sự quan tâm, đầu tư của các cấp chính quyền và các tổ chức văn hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà văn, nhà thơ sáng tạo. Đồng thời, cần chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ kế cận, khuyến khích các tài năng trẻ. Việc quảng bá, giới thiệu các tác phẩm văn học Đắk Lắk đến độc giả trong và ngoài nước cũng cần được đẩy mạnh, góp phần nâng cao vị thế của văn học vùng đất này trong dòng chảy của văn học Việt Nam.

     Nhìn lại chặng đường 50 năm đã qua, văn học Đắk Lắk đã có những bước tiến quan trọng, góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn hóa đa dạng của Việt Nam. Với những nỗ lực không ngừng của các nhà văn, nhà thơ và sự quan tâm của cộng đồng, tin rằng văn học Đắk Lắk sẽ tiếp tục vươn lên, khẳng định vị thế của mình và mang đến những tác phẩm có giá trị, phản ánh một cách sâu sắc và sinh động hơn nữa.

Trần Nguyệt Ánh