Truyện ngắn - Gã săn cổ vật

. Lĩnh “đồ cổ” đã đợi ngày này lâu lắm rồi!

Cả tháng nay trong đầu gã chỉ có ngày 2 tháng 9. Ngày mà gã được trả tự do. 18 tháng “nghỉ đông” đột nhiên bị phá bĩnh bởi hai từ đặc xá. Không quen lắm nhưng gã thích sự phá bĩnh này, nhiều đêm rồi gã không thể chợp mắt vì mừng. Ở đây, sự buồn chán khiến Lĩnh thiếu kiểm soát. Gã chẳng biết làm gì ngoài việc tiêu hao năng lượng cho việc giảm thiểu sự nhàm chán bằng cách đan những con thú bằng nilon. Cứ nghĩ tới những ngày “đi sứ”¹ sắp tới, những món cổ vật “ngon lành” đang chờ, lòng gã lại rộn lên như một tay săn sách tóm được bản thảo gô tích cổ. Lĩnh đứng ngồi không yên, cứ đi tới đi lui đến nỗi bạn tù phải thốt lên: “Đít mày có nhọt à” gã mới chịu gieo mình xuống sàn ôm ấp sự im lặng – người bạn đồng hành kiệm lời. Chúng ta thường ngăn sự nhàm chán bằng cách giữ mình bận rộn. Bởi thế, tâm trí gã vẫn cứ mải đuổi theo mớ đồ cổ chạy lung tung trong đầu mình.

Giới săn đồ tận dụng mấy tháng mùa khô để đi sứ. Những lúc rảnh rang thì buôn bán nhìn nhằng hoặc ngồi lê la tổ tôm, bù khú với đám thợ săn già nghề. Hết tiền lại lên rừng làm xu². Thường thường, Lĩnh “đồ cổ” sẽ hóa trang thành thợ săn ảnh để có thể tự nhiên săm soi vào mọi xó xỉnh mà không bị ai để mắt tới. Hễ chỗ nào có mòn đồ ngon thì y như rằng nhà có gái đẹp. Không sớm thì muộn Lĩnh “đồ cổ” cùng bọn đàn em cũng đánh hơi ra được. Đó là kỹ năng đặc biệt của người làm nghề. Mỗi năm chỉ cần trúng vài “quả” là đủ ăn. Còn năm ngoái, quả lớn nhất của gã là quả… Chí Hòa. Lĩnh cay còn hơn cắn ớt.

Nghĩ đến ngày tháng ăn nên làm ra trước kia mặt Lĩnh thuỗn ra như cái lưỡi cày bị cùn. Những ngày chờ đặc xá rặc cái đồng hồ chết giờ, nhìn đâu cũng thấy tuyển thủ đội Juventus. Gã chán. Chán. Chán lắm rồi. Gã thở dài đánh thượt rồi lấy cái gương ra soi. Cái gương nhỏ mà người bạn kết nghĩa trong một chuyến đi sứ tặng Lĩnh trước lúc vào đây. Lĩnh “đồ cổ” đưa tay vuốt tóc. Mái tóc mà 18 tháng trước gã chải như Đan Trường. Nhưng giờ thì thảm hại rồi. Mái tóc bị cắt cụt lủn như một cây chổi lông rẻ tiền. Đến nỗi mỗi khi tắm xong, gã phải thốt lên trong nỗi tái lịm: “Thợ săn đồ cổ lừng danh một thời đây sao?” Rồi gã giận một khối căm hờn sau song sắt. Mặt Lĩnh co rúm lại, răn reo như vừa tốn một khoảng ngu phí cho một món hàng rởm, sau đó là một tiếng gằn thật dai xả hết sự bực tức vào cái gương. Gã lăn dài ra sàn tiếp tục ôm ấp sự im lặng, chỉ nhớ rằng ngày mai đây, Lĩnh “đồ cổ” sẽ được tái xuất giang hồ.

Lĩnh thôi vò đầu bứt tóc ngồi trầm tư như một vị ẩn sĩ quan sát nhân tình. Lúc này gã chỉ muốn nghiền ngẫm những việc đã qua, tỉ mỉ toan tính những dự định ấp ủ bấy lâu. Vì sắp đến lúc để thực tiễn kiểm chứng mớ lý thuyết hàn lâm đó rồi. Gã sực nhớ bạn tù xung quanh vẫn còn đang nghỉ ngơi nên miễn cưỡng đặt đít xuống chiếc chiếu bóng lưỡn quen thuộc.

2. Sáng hôm sau, khi tiếng chìa khóa keng keng vang vang rồi tiếng kéo then cửa lách cách gần bên tai, gã xốn xang như đứa trẻ dậy thì sớm. “Tự do, tự do rồi”, gã nói bụng thế. Rồi hai người, một Trung úy, một Thiếu úy bước vào phòng giam dõng dạc đọc tên những con người may mắn được đặc xá, trong đó chắc chắn có tên Lĩnh “đồ cổ”. Gã đã nhận lại đồ lưu ký, giờ đi lăn tay rồi có thể cầm quyết định đặc xá đường đường chính chính rời khỏi nơi này. Gã bị giam ở đây cũng như một món cổ vật nằm sâu dưới lòng đất đến bay giờ mới được đào xới lên, mang vào viện bảo tàng trưng bày một cách đúng nghĩa. Rồi người ta sẽ biết đến giá trị của gã. Việc cần làm lúc này là Lĩnh “đồ cổ” làm ra bộ dạng nghiêm túc cho dù quá khứ đầy biến động của gã đã được lưu trong hồ sơ nghiệp vụ cảnh sát, một vụ lừa đảo đầy tai tiếng. Về lừa đảo, gã có những bậc tiền bối lừng danh³. Vì thế, Lĩnh “đồ cổ” chẳng hề thấy áy náy. Lĩnh đi như chạy nhưng bị Trung úy vị lại:

- Lo mà làm ăn cho tử tế, tao không muốn gặp lại mày đâu. – Trung úy nghiêm giọng nói.

Lĩnh dám cá rằng, sự ra đi của gã đã mang lại một niềm vui không nhỏ cho Trung úy nhưng niềm vui đó không hề được biểu lộ trên khuôn mặt cứng cát kia. Thế nên Lĩnh “đồ cổ” giả lả, cười như không cười vì gã nhận ra con người chúng ta không bao giờ nói những điều có thể đi vào trái tim nhau mà chỉ nói toàn lời đắng cay. Cuộc đời luôn trái khoáy như thế.

- Tôi làm gì phạm pháp thưa cán bộ?

- Phải rồi! Hiện tại thì không nhưng sau này thì khó mà nói trước được. Dù sao cũng mừng cho mày, hòa nhập cộng đồng cho tốt nhé!

 - Tôi còn nhiều dự định phải thực hiện ngay sau khi rời khỏi nơi này. Thôi, chào cán bộ!

 Lĩnh “đồ cổ” từ biệt nơi đã che chở gã suốt mấy mùa mưa gió bằng điệu Moonwalk nổi tiếng trước con mắt đầy ganh tị của các bạn tù khác. Có người nói với ra: “Nhớ thường xuyên vào thăm tụi tao nghen Lĩnh đồ cổ” rồi cả đám tù cười ồ lên.

Câu đùa làm Lĩnh chạy trối sống. Một lần này thôi là gã tởn tới già: “Tao còn phải lo làm ăn hơi đâu vào thăm tụi mày, lũ điêu”. Việc đầu tiên sau khi ra tù là Lĩnh đi gặp thằng đệ kết nghĩa của mình. Thằng Thạch. Cái thằng có cặp mắt to như con khỉ cú, mũi như khỉ vòi, một ví dụ xuất sắc khi tìm hiểu về loài khỉ. Thạch đương nhâm nhi cuốn “Đập cái bình cổ” bổ sung kiến thức để có thể mang ra tiếp chuyện mấy tay thợ săn lúc cần thiết. Thấy Lĩnh, Thạch “khỉ” vứt ngay quyển sách đi vì chính Lĩnh đã là một cuốn sách chuyên về khảo cổ rồi. Ngay cả những cuốn sách khảo khổ bán đầy thị trường đấy là người ta viết thế thôi, nhưng chính tác giả cũng chưa bao giờ được kiểm chứng những gì mình viết có đúng thực tế không.

Thạch nhảy cẫng lên sui sướng khi gặp lại Lĩnh “đồ cổ”. Rồi Thạch đưa gã vào nhà, chính xác là cái kho, nơi mà Lĩnh ký gửi đồ trước khi “nghỉ đông”. Sự am tường đồ cổ của Thạch chỉ lõm bõm nên gã cũng chả thèm rớ tới mấy món đồ đó làm gì. Vả lại Lĩnh sa chân Chí Hòa cũng là rồng mắc cạn, sớm hay muộn cũng được trả tự do. Thằng đàn em như gã sức mấy mà dám qua mặt. Vừa thấy, Lĩnh nhảy tới nâng niu từng món một:

- Cái này là đèn dầu Hoa Kỳ, này là đèn bầu pha lê Pháp, mảnh giấy cói, cái bi đông thời chiến… mớ đồng xu cổ, vẫn còn thiếu một vài thứ nữa. – Gã ngoái mặt lại nhìn Thạch đương ngoáy mũi - Ngày mai tao sẽ tới viện bảo tàng nhận về một vài món đồ. Tới lúc giải phóng mớ đồ này kiếm chút đỉnh bồi dưỡng rồi. Trong đó ăn uống sa sút quá, tao sụt hơn 10 ký lô đấy. – Lĩnh nhìn khuôn mặt béo bệu của Thạch “khỉ” mà tủi. Gã hít mũi làm ra vẻ oan khuất, mặt đỏ dừ như muốn khóc. Nhưng điều gã tiếc không phải là 10 ký lô mà là mái tóc, mái tóc hệt thần tượng. Rồi gã nghĩ đến mỗi việc tụ tập tại quầy bar, làm một cốc bia lạnh sủi bọt tự do ngắm các cô em thỏa thích mà không bị bé cưng ngồi kế bên ngắt hay nhéo.

Dường như Thạch “khỉ” chả quan tâm mấy đến chuyện Lĩnh “đồ cổ” nói. Hắn cười suốt buổi. Nếu để mớ đồ cổ dày công sưu tầm trong tay một người thiếu I-ốt như thằng Thạch cất giữ thì thật lo lắng, bởi thế nên trước khi đến Chí Hòa, Lĩnh đã gửi hết số ngon ở viện bảo tàng. Gửi vào đó để chuyển tải thông điệp lịch sử đến người dân mà lại được bảo quản kỹ càng chẳng phải hay hơn sao? Vậy mà thằng đệ vẫn chưa chịu hiểu ra, cứ thể hiện sự ngớ ngẩn của mình bằng những lời lữ ngu xuẩn. Gã lắc đầu nguầy nguậy kèm theo lắm nỗi lo. Lĩnh không ngờ sau 18 tháng gặp lại thằng Thạch khỉ vẫn không tiến bộ lên chút nào. Sự kỳ vọng của thằng dàn anh đối với hắn là vô vọng.

- Mày khờ quá khỉ à! Theo tao mà không khôn lên được là tại mày đó.

- À, đại ca – hắn vò mái đầu bờm xờm, ấp úng – có chuyện này em không biết có nên nói hay không. Lúc anh đi vắng, lão Khánh Tường ở Hóc Môn vừa tầm được chiếc đĩa trà Khánh Xuân Thị Tả, đẹp như Ngọc Trinh⁴! Đại ca thấy mà không mê thì gì em cũng chịu – Hắn vừa nói vừa xuýt xoa hai bàn tay tỏ ý thèm muốn.

Mặt dù đương mệt nhưng nghe tới đồ cổ là mắt Lĩnh sáng lên như ánh lửa pháo hoa:

- Thật sao? Cái đó thời giá bây giờ ít cũng 800 USD. Nhưng với tao thì tiền bạc chỉ là phụ, đam mê mới là chính. Nhưng sống được với đam mê mới khoái.

- Phải phải, đại ca nói đúng lắm. Mình đi xem thử không?

Lĩnh im lặng rồi đảo mắt một vòng trên trần nhà như đang dự tính điều gì. Lão Khánh Tường mà thằng đàn em vừa nhắc tới gã còn lạ gì nữa. Một con người cao giá, nổi tiếng trong nghề với lối sống lập dị thế cũng chẳng trách. Điều đáng trách là lão không xem anh em trong nghề ra gì. Hồi mới vào nghề Lĩnh bị lão cho một vố nhớ đời. Qua các mối lái, Lĩnh mua được chiếc lọ độc bình đời Minh của một gia đình người Hoa ở phố đồ cổ. Gã mừng lắm. Vài hôm sau, Lĩnh mang đến mấy tay đầu nậu bán để ăn chênh lệch thì họ lắc đầu, cười: “Đồ giả chú mày ạ”. Nghe thế Lĩnh hoảng quá, đành bán thốc bán tháo cho lão Khánh Tường giá hai triệu đồng để hòa vốn. Ít lâu sau, Lĩnh mới biết chiếc độc bình về tay chủ mới với giá gấp 80 lần nhờ thủ đoạn của lão Tường và thói đỏng đảnh của thị trường đồ cổ. Giờ nghĩ lại gã vẫn còn tức cành hông. Tâm tư của gã lúc nào cũng bị ám ảnh bởi hành vi của con người lập dị kia. Nghĩ cách trả thù cho lòng tự ái bị tổn thương là điều cần thiết, và bất kỳ một tay buôn đồ mẫn tiệp nào trong hoàn cảnh này cũng sẽ làm thế. Lĩnh “đồ cổ” lầm bầm: “Hồi đó mình còn non tay nên mới tuột xích thôi. Còn giờ thì phải cho lão một vố rồi”.

Ngay hôm sau, Lĩnh “đồ cổ” phone cho đám bạn cũ để dò hàng nhưng mục đích chính là thông báo cho họ biết sự trở lại của một thợ săn lành nghề. Cốt yếu là để bọn đàn em dò hỏi cái đĩa Khánh Xuân Thị Tả mà lão Tường đang sở hữu thực hư thế nào. Mỗi ngày đều có cả chục thương lái tới hỏi thăm lão cái đĩa ấy.Vì đây là món hàng nhà Nguyễn đặt làm ở Trung Quốc nên lão ta chưa dám ra giá chứ đồ Việt xưa lão sành như lòng bàn tay. Khánh Tường sinh lo vì mười người đều cho mười ý kiến khác nhau, lão chỉ biết cái đĩa của mình có giá 8000 USD mà thôi. Ngay ngày hôm sau, lão nhận một nhân viên để làm công việc cao quý là canh giữ cái bình cổ ở phòng trưng bày nhà lão. Khi phỏng vấn, lão cho người nhân viên ăn một bát xúp⁵. Sau khi ăn xong bát xúp thì công việc của hắn chính là canh giữ cái đĩa kia cho đến khi lão tìm được người để gả nó, hoặc nó được di chuyển an toàn đến viện bảo tàng, nới những ánh mắt thèm thuồng đều hóa thành những giọt nước dải. Thế nhưng bọn cò bọng chả dẫn người nào tử tế đến mua, toàn gạ gẫm. Lão còn lạ gì bọn man trá ấy. “Một lũ bịp” lão phải thốt lên như thế để đuổi cổ cả đám ra về.

Lâu nay lão muốn giải nghệ vì cái tên Khánh Tường sớm đã vang khắp giới buôn cổ vật. Con người ta khi đạt tới đỉnh danh vọng thì họ chỉ muốn phủi bỏ mọi thứ để quay về với căn phòng riêng. Lão sẽ bán sạch sành sanh kiếm một số vốn rồi cuốn gói về Củ Chi gầy dựng một trang trại, rũ bỏ mọi cám dỗ của nghề buôn đồ cổ. Ngặt một nỗi nó thú quá, chưa bỏ được. Ý định này có từ rất lâu, nói tới nói lui lại chìm vào quên lãng. Cho đến khi bà vợ phải nhắc lại đến lần thứ n lão mới ừ đồng ý. Cái đĩa này thứ cuối cùng lão động tới. Sau này nhớ quá thì vác xác đến viện bảo tàng nghắm cho thỏa. Lão nghĩ vậy.

3. Nửa đêm, lúc lão đương say giấc nồng thì nghe “có trộm… trộm…”. Tên trộm không hề biết người bảo vệ được lão an bài cho một vị trí vô cùng đẹp, có thể quan sát được toàn bộ phòng trưng bày nên sa lưới. Việc không ngoài dự đoán nhưng khi nghe người bảo vệ kêu gào, lão Tường tức tốc tới ngay. Còn tưởng là ai, hóa ra là Lĩnh “đồ cổ” - kẻ được đặc xá tuần rồi. Khuôn mặt kẻ trộm được người bảo vệ soi sáng một cách cẩn trọng.

Cơn cuồng nộ bùng lên một cách thiếu kiểm soát do tác động mạnh của cái tên: Lĩnh “đồ cổ”.  Lão biết trăm sự từ thằng này ra. Chỗ ánh mắt đã từng ngắm hàng trăm món cổ vật đỏ giờ đây đỏ lửa, sâu hoắm. Lúc này, lão được phép xả hết nỗi niềm dồn nén trong lòng mấy hôm nay. Hai mắt lão bắn ra một tia nhìn nhắc nhọn trước khi sấn tới cho Lĩnh hai cái tát.

- Thì ra là mày? Hôm kia mày qua xem hàng là tao nghi rồi. Ngựa quen đường cũ, lần này cho mày đi tù mọt gông luôn. Hết chuyện lại đi trộm đồ nhà tao.

Mặt Lĩnh “đồ cổ” đỏ tưng bừng. Gã cảm nhận được sự bất hạnh dội xuống đầu mình nhưng không né được. Một sai lầm không thể vãn hồi, đành bất lực chịu sự khống chế của lão. Có lẽ Lĩnh cần nhiều lần giáp mặt với lão Tường trong một hoàn cảnh tương tự mới có thể chế ngự được cảm xúc này. Gã bối rối nhìn quanh như người mộng du bừng tỉnh. Gã nhớ những bước chân do dự đầu tiên, câu nói mà bạn tù trêu khi bước ra khỏi Chí Hòa. Câu nói đó cứ vẳng bên tai, cứ bám lấy gã như một cái ghẻ độc. Lĩnh “đồ cổ” ngắc ngứ vì ngay chính gã cũng không ngờ trước được gã bị tóm một cách dễ dàng như vậy.

- Anh Tường bỏ qua cho em lần này, em chỉ vào xem cho đỡ ghiền chứ có định trộm đâu… Lão Khánh Tường sửng cồ, phóng tới vỗ vào đầu hắn cái độp:

- Mày nói nghe hay quá! – Rồi lão quay sang nhân viên bảo vệ - Gọi cảnh sát cho tao.

Vẻ lúng túng của Lĩnh “đồ cổ” làm nhân viên bảo vệ thích thú, hắn cười rất kịch. Tiếp xúc nhiều với cảnh sát lẽ ra Lĩnh phải dạn dĩ mới phải. Thật không như những gì hắn hình dung ban đầu – hắn kéo một hơi dài khinh bỉ. Không suy nghĩ thêm, hắn cho ý kiến:

- Dạ em nghĩ không cần gọi cảnh sát làm gì cho ồn ào. Cảnh sát mà tới đây thì dựng hiện trường, lấy lời khai tới sáng. Theo em, mình trói tay hắn lại rồi giải lên phường làm việc là được rồi, đêm khuya không phiền anh chị làm gì.

Đôi mắt đỏ ké sau cặp kính dày cộp dịu đi đôi chút vì lão Khánh Tường thấy nhân viên bảo vệ có lý. Lão gật gù, giọng phấn khích kỳ lạ. “Không uổng công tao bỏ tiền thuê mày. Hà hà”. Nói sao, làm vậy. Nhân viên bảo vệ dựng Lĩnh dậy, bẻ quặt hai tay gã ra sau như phụ nữ gài móc áo nịt vú bằng cái áo sơ mi gã đương mặc rồi cẩn thận đặt chiếc đĩa vào trong hộp xốp một cách rành rẽ như chính hắn đã từng là nhân viên gói hàng chuyên nghiệp.

- Ôi cái thằng, mày làm khỉ gì thế? Cái dĩa của… – Khánh Tường rú lên inh ỏi khi chứng kiến hành động của tay bảo vệ.

Hắn giải thích:

- Phải có tang vật mới xử lý hắn được chứ ông chủ? Cảnh sát luôn đòi hỏi thế mà…

Nghe vậy, lão Khánh Tường vỗ đùi cái đét, xuống giọng ngay:

- Hà hà, thằng này được. Giao cho mày đó. Mang đi lập biên bản rồi mang về giùm tao. Mẻ một miếng thì chết với tao.

- Dạ! Chắc chắn rồi!

- Khoan. Để tao viết mấy chữ cho công an đã! – Khánh Tường ra hiệu chờ rồi mở ngăn kéo, lấy giấy bút viết tháu gì đó. Xong, lão gấp lại, nhét vào cái hộp xốp đựng chiếc đĩa bảo vật rồi gật đầu -  Xong rồi! Giải nó lên phường cho tao.

Người bảo vệ mở cửa phòng trưng bày, đá cái phạch vào đít Lĩnh rồi dẫn hắn đi. Lúc này Lĩnh loạng choạng bước đi, đến khi chìm hẳn vào màn đêm, nới ánh đèn đường vàng khé trên cao không tài nào soi tới, Lĩnh “đồ cổ” mới rền rĩ một cách vui sướng:

- Cởi trói cho tao nhanh đi Thạch.

- Dạ, đại ca.

Lĩnh “đồ cổ” xuýt xoa gò má đỏ chét rồi hít hà trước khi cười ré lên một cách ngây dại, Gã xoa xoa nắn nắn hai bàn tay:

- Xem nào xem nào, hà hà. Tao không ngờ thằng cha lập dị này lại ngu xuẩn đến thế! Cuối cùng thì tao cũng rửa được mối hận trong lòng…

- “Ấm” rồi đại ca ơi. Lần này có tiền nhậu thả ga rồi hé hé… - Thạch khỉ cũng vui mừng không kém.

Lĩnh nhanh tay tháo hộp xốp ra. Tờ giấy gấp tư từ trong chiếc hộp tuồn xuống đất. Lĩnh “đồ cổ” nhặt lên, vì tò mò nên mở ra đọc thành tiếng:

“Chịu khó trả tiền lương cho thằng bảo vệ phản trắc thay tao nghe Lĩnh! Rồi lo mà biến cho xa. Nhớ giữ cái đĩa này cho kỹ, chừng trăm năm nữa thì giá nó không kém giá cái đĩa thật của tao là mấy”.

Chú thích:

1. Săn cổ vật rong.

2. Đào tìm tiền xu cổ.

3. Những tiền bối nổi tiếng về lừa đảo: Tason trộm bộ lông cừa vàng, Achaean đánh bại thành Troie bằng cách kéo con ngựa gỗ.

4. Nữ hoàng nội y nổi tiếng gợi cảm.

5. Một kiểu thử phản ứng xem đối tượng có đòi hỏi nhiều về điều kiện làm việc không, nếu người được mời nêm thêm gia vị cho vừa ăn thì sẽ bị loại.

Võ Chí Nhất

Tạp chí Chư Yang Sin số 360 (8 - 2022)